Tarım ürünü olan coğrafi işaretlerin AB’de tescili 1151/2012 sayılı Tüzük ve buna yönelik 668/2014 sayılı Uygulama Yönetmeliği çerçevesinde düzenlenmektedir. 1151/2012 sayı ve 21 Kasım 2012 tarihli tarım ürünleri ve gıda maddelerine yönelik kalite düzenlemesi isimli AB Tüzüğü ile buna ilişkin 668/2014 sayı ve 13 Haziran 2014 tarihli uygulama yönetmeliğine ise aşağıdaki linklerden ulaşılabilir:
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:343:0001:0029:en:PDF
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/ALL/?uri=OJ:JOL_2014_179_R_0007
Bu düzenlemelere göre,
Başvurular doğrudan Avrupa Komisyonu adresine (European Commission, DG AGRI, Rue de la Loi, 130, B-1049, Belgium) posta veya e-posta yoluyla gönderilebilir.
Coğrafi işaretler orijin ülkedeki adıyla ve Latin harfleriyle yazılışı ile korunmaktadır. (Ör: İspir kuru fasülyesi)
1151/2012 sayılı AB Tüzüğü uyarınca; “yasal oluşumuna ve bileşimine bakılmaksızın aynı ürünü üreten üreticilerden oluşmuş bir grup” başvuru yapma hakkına sahiptir. Grup içinde ilgili diğer kişiler de yer alabilir.
Başvuru içeriği:
1151/2012 sayılı AB Tüzüğünün 8.maddesi kapsamında, üye olmayan devletler tarafından yapılacak başvurularda aşağıdaki 4 unsur bulunmalıdır. Buna göre başvurular;
Başvuru yapan grubun adı ve adresini içermelidir.
“Spesifikasyon dokümanı” oluşturulmalıdır. (Tüzüğün 7. Maddesinde listelenen hususları içermelidir. Bunlar; korunmak istenen coğrafi işaretin adı, kullanılan hammaddeleri de içerecek şekilde ürünün, fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik ve duyusal özelliklerinin, coğrafi alanının tanımlanması, ürünün o coğrafi alandan kaynaklandığına ilişkin deliller, ürünü elde etmede kullanılan yöntemler (yöreye özgü olanlar da dahil), paketleme yöntemi (paketlemenin de bölgede yapılması gerektiğine karar verildiyse ve başvuru sahibi buna yönelik yeterli gerekçelendirmeyi de yaptıysa, buna yönelik bilgiler), ürünün kalite veya karakteristiğinin coğrafi alan ile olan bağının açıklanması, ürünün denetlenmesi konusunda sorumlu olacak kişi/kurum/kuruluşların isim ve adresleri ile denetim konusundaki spesifik görevlerinin tanımlanması, tescili müteakip etiket/marka/işaretleme konusunda herhangi bir uygulama olacak ise bunun tanımlanması)
668/2014 sayılı Uygulama Yönetmeliğinin ekinde yer alan “SINGLE DOCUMENT” başlıklı formun doldurulması gerekmektedir. (Nasıl doldurulacağına ilişkin hususların anlatıldığı dokümana (Guide to Applicants How to Compile The Single Document),http://ec.europa.eu/agriculture/quality/schemes/guides/guide-for-applicants_en.pdf linkinden ulaşılabilir)
Ürünün adının orijin ülkede korunduğunun ispatı (Buna yönelik yazı TÜRKPATENT’ten temin edilir.)
İnceleme Süreci:
1151/2012 sayılı Tüzüğün 50.maddesine göre, kendisine iletilen başvuruları 6 ay içerisinde inceleyen Avrupa Komisyonu, başvuruların ilan edilmesine karar verirse AB Resmi Gazetesinde yayımlar.
Yayımlanmış başvurulara yapılacak itirazlar için, Resmi Gazetedeki ilan tarihinden itibaren 3 aylık bir süre tanınmaktadır. Söz konusu itiraz, AB üyesi ülkeler veya 3.ülkelerin yetkili mercileri veya 3. Ülkelerde yerleşik söz konusu ürüne dair meşru menfaati olan özel veya tüzel kişiler tarafından gerçekleştirilebilmektedir.
Başvuru dosyasına yönelik “denetim” ile ilgili hükümler:
Ulusal mevzuattan farklı olarak, 1151/2012 sayılı Tüzük coğrafi işaretlerin denetimi konusunda çok daha belirgin hükümler içermektedir. Tüzüğün giriş kısmında, 49 no.lu bölümde; coğrafi işarete konu ürünün denetiminde görev alacak bağımsız ve tarafsız kontrol organlarının, Avrupa Standardları (EN 45011) veya Uluslararası Standardizasyon Organizasyonu (ISO/IEC Guide 65) tarafından oluşturulan standardlarla ve 765/2008 nolu Tüzük’teki hükümlere paralel şekilde akredite olması gerektiği belirtilmektedir.
Tescilli coğrafi işaretler ile ilan edilmiş ve başvuru aşamasındaki başvurulara aşağıdaki adresten ulaşılabilmektedir. Söz konusu adresten ürün kategorilerine ve ülkelere göre arama yapılabilmektedir. http://ec.europa.eu/agriculture/quality/door/list.html
Başvuruya ilişkin yasal düzenlemeler konusunda tek yetkili kuruluş Avrupa Komisyonu olup, bu düzenlemelerde meydana gelebilecek değişikliklerin, AB’nin resmi internet sitesinden takip edilmesi gerekir. Benzer ürünlere yönelik AB Resmi Gazetesinde yer alan ilan metinlerinin başvuru öncesinde incelenmesi ise, başvuru içeriğinin oluşturulmasında katkı sağlayacaktır.